Fruktoza jest cukrem prostym naturalnie występującym w owocach i miodzie. Jest przyswajana przez organizm znacznie wolniej niż sacharoza i glukoza. Małe ilości fruktozy są względnie dobrze wchłaniane, natomiast fruktoza w dużej dawce nie jest wchłaniana w całości i ulega fermentacji w jelicie grubym. A więc, fruktoza będzie dobrze wchłaniana w obecności wystarczającej ilości glukozy. Czyli spożywanie produktów bogatych we fruktozę, ale o niskiej zawartości glukozy może upośledzać wchłanianie fruktozy (np. miód, jabłka).
W kilku ostatnich dziesięcioleciach nastąpił duży wzrost spożycia fruktozy, w tym większego udziału w diecie słodkich napojów i potraw obfitujących w różne formy tego cukru. Wzrost konsumpcji fruktozy w dużej mierze związany jest ze wzrostem spożycia produktów, do których dodawana jest ona w procesach technologicznych, głównie pod postacią syropu glukozowo-fruktozowego. Niestety, przeciętna dieta stała się bogatsza w energię, nasycone kwasy tłuszczowe czy cukry proste. Badania kliniczne wskazują, że konsekwencją wysokiego spożycia fruktozy może być wzrost częstości występowania otyłości (szczególnie wśród dzieci i młodzieży), zespołu metabolicznego, stłuszczenia wątroby i innych zaburzeń metabolicznych.
WHO zaleca, aby energia pochodząca z cukrów dodanych stanowiła nie więcej niż 10% całkowitego dziennego spożycia energii. Inne zalecenia sugerują ograniczenie konsumpcji cukrów prostych do 5% ogólnej kaloryczności diety.
Fruktoza może prowadzić do niekorzystnych zaburzeń metabolicznych. Nietolerancja fruktozy natomiast jest problemem o niedocenianym znaczeniu klinicznym i prawdopodobnie występującym znacznie częściej, niż dotychczas sądzono. Jedno z badań szacuje, że jedna trzecia pacjentów z IBS cierpi na nietolerancję fruktozy. Mi również przybywa coraz więcej pacjentów z objawami, które wskazują na gorszą tolerancję cukrów prostych przez organizm. Co ciekawe, upośledzenie wchłaniania fruktozy dość często współistnieje z nietolerancją laktozy.
Fruktoza i fruktany są jednocześnie substratem dla jelitowych bakterii fermentujących, co też prowadzi do zwiększonej produkcji krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych oraz gazów, głównie wodoru, dwutlenku węgla, a u niektórych osób także metanu. Takie nagromadzenie gazów w świetle jelita nie tylko pogłębia dolegliwości jelitowe (zespół jelita nadwrażliwego, SIBO), ale także może wywołać i nasilać dolegliwości związane z refluksem żołądkowo-przełykowym.
Jakie są metaboliczne efekty nadmiernego spożycia fruktozy z dietą?
Najbardziej uznaną metodą rozpoznawania zaburzeń fruktozy jest wodorowy test oddechowy (WTO) po doustnym obciążeniu fruktozą.
Jeżeli podejrzewamy u siebie problem z nietolerancją fruktozy zaleca się ograniczenie spożywania tych produktów, które zawierają fruktozę w ilości znacznie przewyższającej zawartość glukozy lub galaktozy.
Pokarmy, na spożycie których należy zwrócić szczególną uwagę:
Ciekawostka! W czasie przechowywania każdy miód ulega krystalizacji, ale ten o wyższej zawartości fruktozy dłużej pozostaje płynny (np. miód akacjowy).
Co powinna wiedzieć osoba z nietolerancją fruktozy?
Najlepsze efekty daje jednak dieta Low FODMAP (jest to skrót opisujący krótkołańcuchowe węglowodany słabo trawione, podlegające fermentacji przez bakterie jelitowe), opierając się wyłącznie na rekomendacjach medycznych i literaturze naukowej, którą z powodzeniem stosuję w swoim gabinecie. W czasie stosowania tej diety dość szybko następuje znacząca klinicznie redukcja objawów chorobowych.
Bibligrafia:
