email kontakt@studiozycia.pl    location_on Kontakt
Dietetyka kliniczna i Medycyna Żywienia 0

Diety specjalne dla pacjentów z chorobami zapalnymi jelit. Dieta typu FODMAP, SCD oraz IBD-AID. Dlaczego ksylitol dla niektórych może okazać się szkodliwy?

Diety specjalne dla pacjentów z chorobami zapalnymi jelit. Dieta typu FODMAP, SCD oraz IBD-AID. Dlaczego ksylitol dla niektórych może okazać się szkodliwy?

Choroby zapalne jelit to grupa schorzeń przewodu pokarmowego, takich jak: wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna, zespół jelita nadwrażliwego oraz inne zapalenia jelita grubego wciąż o niewyjaśnionej przyczynie. Choroby te są coraz większym problemem zdrowotnym, a wręcz istną plagą w krajach rozwiniętych. W ostatnich latach zauważa się wśród naukowców, lekarzy i samych pacjentów zwiększenie zainteresowania metodami leczenia dietetycznego nieswoistych chorób zapalnych jelit. Popularne są diety typu FODMAP, SCD oraz IBD-AID, które wśród tych pacjentów mają bardzo dobre efekty lecznicze.

Co powinno nas zaniepokoić?

U osób cierpiących na choroby zapalne jelit zauważa się (najczęściej jednak w fazie zaostrzenia choroby) zaburzenia funkcji tkanki mięśniowej. Obserwuje się nieprawidłowości w rozkładzie tkanki tłuszczowej – zmniejszenie rezerw podskórnej tkanki tłuszczowej, a zwiększenie poziomu tłuszczu wisceralnego (najgroźniejszego rodzaju tłuszczu składowanego wokół narządów wewnętrznych). W badaniach biochemicznych częste są takie nieprawidłowości, jak: niedokrwistość z niedoboru żelaza,  hipoalbuminemia, niedobory witamin (głównie B1, B12, D i K) niedobory pierwiastków śladowych (Ca, Mg, K), kwasu foliowego i cynku.

Dlatego niezwykle istotne jest, aby w porę zastosować odpowiednią dietę, która nie będzie wyniszczać organizmu, a raczej uruchomi procesy naprawcze, poprawi trawienie, wchłanialność składników odżywczych oraz znacznie polepszy jakość życia pacjenta. 

Przedstawione diety opierają się na hipotezie, że węglowodany złożone słabo trawione w przewodzie pokarmowym (nawet te o właściwościach biotycznych) mogą prowadzić do przerostu bakteryjnego i zwiększonej przepuszczalności jelit. Natomiast produkty fermentacji niestrawionych węglowodanów (tj.: metan, CO2, wodór, kwas mlekowy i octowy) są drażniące, a wręcz toksyczne dla przewodu pokarmowego.

Dieta FODMAP.

Ta dieta została zaproponowana przez australijskich naukowców i obecnie rekomendowana jest przez wielu lekarzy oraz dietetyków. Jest dietą ograniczającą lub w cięższych sytuacjach całkowicie wykluczającą zdolne do fermentacji, słabo wchłanialne węglowodany, takie jak: laktoza, fruktoza, fruktany, sorbitol i inne alkohole cukrowe, określanych mianem fermentujących oligo-, di-, monosacharydów i polioli.

Przy okazji tematu polioli, chcę zwrócić uwagę na popularne substancje słodzące takie jak: ksylitol, erytrytol, sorbitol, itd. Czy faktycznie są takie bezpieczne dla jelit? Okazuje się, że u osób z zespołem jelita nadwrażliwego i innymi problemami trawiennymi takimi słodzikami można sobie tylko zaszkodzić. Należy podkreślić, że poliole nie są w całości wchłaniane w jelicie cienkim i przechodzą do jelita grubego, gdzie ulegają fermentacji przez bakterie przewodu pokarmowego. Mogą więc wywoływać wzdęcia, biegunkę oraz niestrawność i pogorszyć już istniejące  stany zapalne jelit. Ponadto, osoby z niewydolnością nerek nie powinny stosować ksylitolu, prawdopodobnie z powodu nasilenia katabolizmu puryn. A więc nie zawsze to co uznane jest za zdrową żywność, faktycznie będzie dobrze wpływać na Twój organizm. 

Dieta FODMAP cieszy się dużą popularnością wśród pacjentów borykających się z zespołem jelita nadwrażliwego, zaburzeniami mikroflory jelitowej, przy nadwrażliwościach i alergiach pokarmowych, biegunkach oraz zaparciach. Istnieją badania potwierdzające hipotezę, że dieta z małą zawartością węglowodanów zdolnych do fermentacji w 50% przypadków prowadzi do ustąpienia objawów zespołu jelita nadwrażliwego. Należy pamiętać, iż nie wszystkie związki zawarte w FODMAP będą nasilać objawy. Dlatego wykwalifikowany dietetyk po szczegółowej konsultacji z pacjentem będzie mógł dobrać odpowiednią dietę z odpowiednimi produktami. Taka dieta wymaga stałej współpracy z dietetykiem, ale i lekarzem, do czasu aż objawy i dolegliwości bólowe całkowicie ustąpią.

Dieta SCD.

Dieta SCD to specjalna dieta węglowodanowa stworzona przede wszystkim dla pacjentów cierpiących na celiakię. Jednak dieta SCD szybko została spopularyzowana wśród pacjentów, u których rozpoznano także inne choroby jelit. Główną ideą diety SCD jest spożywanie takich produktów, które nie będą powodowały przerostu bakteryjnego. Należy więc wyeliminować każdy rodzaj cukru – za wyjątkiem glukozy i fruktozy, których trawienie nie sprawia większych problemów. Nie są dozwolone węglowodany złożone, sacharoza, laktoza i skrobia. Istnieją doniesienia o pozytywnym wpływie SCD na przebieg nieswoistych chorób zapalnych jelit u dzieci i dorosłych. Opisany jest przypadek 73-letniej pacjentki, u której nastąpiło zaostrzenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, a po zastosowaniu diety SCD w okresie 3–6 miesięcy odnotowano zmniejszenie symptomów choroby, a w ciągu roku całkowite ustanie bólu brzucha i biegunek.

Dieta IBD-AID.

Aby pomóc pacjentom opornym na leczenie farmakologiczne opracowano tzw. dietę przeciwzapalną IBD-AID. Założenia IBD-AID opierają się na podłożu diety SCD i polegają na:

  • ograniczeniu/wykluczeniu niektórych węglowodanów (laktozy, cukrów rafinowanych i przetworzonych, węglowodanów złożonych), a spożywaniu węglowodanów prostych (monosacharydów)
  • podaży pre- i probiotyków (np. rozpuszczalny błonnik, mleczne produkty fermentowane)
  • modyfikacji składu kwasów tłuszczowych w pożywieniu
  • zmianie tekstury żywności (np.: blendowanie, gotowanie) w celu poprawy wchłaniania składników odżywczych i minimalizacji drażniącego działania błonnika

Elementami odróżniającymi IBD-AID od diety SCD jest brak zakazu spożywania glutenu.

Podsumowując, należy pamiętać, że omówione diety są dietami restrykcyjnymi i nie są to diety na „zawsze”, powinny być także stosowane w uzasadnionych przypadkach. Na pewno taka dieta, ściśle kontrolowana może być skutecznym wspomaganiem leczenia konwencjonalnego. Jako dietetyk kliniczny sama obserwuję jak dobrze dobrana dieta i dyscyplina pacjenta przywraca równowagę jelit, poprawia trawienie, eliminuje uciążliwe dolegliwości, poprawia morfologię, co ma też wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. Zresztą to właśnie jelita decydują o prawidłowej pracy układu odpornościowego, nerwowego i pokarmowego, dlatego dbajmy o nie z większą uważnością :)

 

Literatura:

  • Nowe trendy leczenia żywieniowego w przypadku nieswoistych chorób zapalnych jelit; Małgorzata Włochal,  Marian Grzymisławski; Copyright by Wroclaw Medical University ISSN 2082-9876; http://www.pzp.umed.wroc.pl/pdf/2016/6/2/149.pdf
  • Jahnsen J., Falch J.A., Mowinckel P., Aadland E.: Body composition in patients with inflammatory bowel disease: a population-based study. Am. J. Gastroenterol. 2003, 98, 1556–1562.
  • Olendzki B.C., Silverstein T.D., Persuitte G.M., Ma Y., Baldwin K.R., Cave D.: An anti-inflammatory diet as treatment for inflammatory bowel disease: a case series report. Nutr. J. 2014, 13(5), 1–7.
  • Jelito drażliwe. Leczenie dietą. Hanna Stolińska-Fiedorowicz, Zwierciadło; 2018

Strona dla wszystkich zainteresowanych zdrowiem:

  • Dietoterapia kliniczna i pediatryczyna
  • Żywienie specjalistyczne w prewencji i leczeniu chorób
  • Dieta niskohistaminowa / Immunożywienie
  • Dieta w chorobach autoimmunologicznych
  • Przepisy na zdrowe dania o dużej gęstości odżywczej
  • Artykuły poparte badaniami naukowymi
  • Dieta Low FODMAP, śródziemnomorska

Kim jest dietetyk kliniczny?


Posiłki dla pacjentów onkologicznych

Posiłki dla pacjentów onkologicznych

Dietoterapia przy podwyższonym kwasie moczowym i dnie moczanowej

Dietoterapia przy podwyższonym kwasie moczowym i dnie moczanowej

Dieta niskohistaminowa

Dieta niskohistaminowa

Współpraca ze specjalistami z dziedziny medycyny, dietetyki i zdrowego odżywiania

ROZUMIEM Nasza strona używa pliki cookies aby umożliwić wysoki standard obsługi.
Jeżeli nadal chcesz korzystać z serwisu, musisz wyrazić na to zgodę. Możesz również zmienić ustawienia dotyczące cookies.